بوی بد دهان یک علامت شناخته شده با سابقه تاریخی قدیمی است. بوی بد دهان میتواند دلیل عمومی یا موضعی داشته باشد. مشخص شده که تقریبا 85 درصد بوی دهان ناشی از عوامل موضعی است، از این جهت اهمیت روشهای بهداشتی مثل مسواک زدن دندانها و زبان محرز شده است. باید یادآوری کرد که بوی بد دهان به تنهایی یک بیماری نیست بلکه علامت بیماریهای مختلف است. وجود بوی بد دهان معمولا در اکثر مواقع ناشی از عوامل بیماریزاست و نشان دهنده وجود یک بیماری است که باید شناسایی و تصحیح شود همینطور اکثر افراد احساس نگرانی درباره بوی بد دهان خود دارند. این نگرانی گاهی به آنجا میرسد که فرد از تماس با دیگران پرهیز میکند و هنگام صحبت کردن دست خود را جلوی دهان میگیرد و یا بطور مرتب از آدامس یا از انواع دهان شویهها استفاده میکند. باید گفت چون گیرندههای بویایی خیلی سریع خسته میشوند و این گیرندهها حدود یک ثانیه پس از تحریک به میزان 50 درصد با محیط سازگاری مییابند و سپس با سرعت کمتری به سازگاری خود ادامه میدهند، از دریافت بوها عاجز میشوند. به همین دلیل فرد مبتلا به بوی بد دهان خیلی سریع به آن عادت خواهد کرد، بنابراین شخص نمیتواند بوی بد دهان خویش را تشخیص دهد. مطالعات بر روی بزاق انکوبات شده و هوای تنفسی گرفته شده از دهان افراد مورد مطالعه وجود سه ترکیب گوگرددار متیل مرکاپتان، سولفید هیدروژن و دی متیل سولفید را مسئول بیش از 90 درصد بوی بد دهان میداند که در این بین نقش دو ترکیب اول بیشتر است
بوی بد دهان ناشی از عوامل بیماریزا
در این حالت بوی بد دهان به وسیله وضعیتهای موضعی مثل بهداشت ضعیف دهان و عفونت لثه (ژنژیویت) مزمن بوجود میآید. مخصوصا در ژنژیویت مزمن اگر همراه با خونریزی از لثهها باشد موجب بوی زننده و تنفرآور بخصوص هنگام صبح میشود
در تنفس دهانی (مثلا در وجود لوزههای بزرگ) بدبویی دهان در نتیجه ممانعت از شسته شدن طبیعی مخاط و دندانها توسط بزاق است. زبان شیاردار، زبان مودار و زبان باردار چون به تجمع و نگهداری مواد غذایی کمک میکنند در ایجاد بوی بد دهان دخالت دارند. بیماریهای سینوس نظیر سینوزیت مزمن و فیستول سینوس دهانی و بیماریهای بینی ازجمله رینیت آتروفیک سل و سیفیلیس و رینیت چرکی همراه با ترشح و بیماریهای حلق نیز از علل بوی بد دهان هستند
بوی بد دهان ناشی از بیماریهای عمومی بدن
در این نوع بیماریها، بیماریهای دستگاه تنفس تحتانی از درجه اول اهمیت برخوردارند.آبسه ریه بوی گندیده شبیه به بوی گوشت فاسد دارد که حتی گاهی اولین علامت بیماری است. علت این بوی بد بیشتر باکتریهای بیهوازی هستند. سل ریوی در حالت پیشرفته به سبب نکروز کازئوز و زخمی شدن ضایعات سلی باعث بدبویی دهان و بازدم ناشی از تنفس میشود. سایر بیماریهای ریوی نظیر برونشیت مزمن، پنومونی نکروزه و کلا هر حالت بیماریزا که بر روی درخت تنفسی و نای اثر بگذارد، ممکن است بوهای قابل اعتراض تولید کند. در اختلالات گوارشی و سوهضم، زخمهای معده، سرطان مری و معده، یبوست و عفونتهای رودهای نیز بوی بد دهان مشاهده میشود. در دیابت بوی استون در هوای بازدم به مشام میرسد. در نارسایی کلیه بوی شبیه آمونیاک و در سیروز کبدی بوی کیک گندیده به مشام میرسد. کمبود ویتامین و هر بیماری که سبب تب شود از علل بوی بد دهان میباشند
بوی بد دهان ناشی از عوامل غیربیماریزا
از این عوامل سیگار کشیدن را باید نام برد که نه تنها به خاطر بوی خود سیگار و توتون، بلکه به سبب ایجاد زبان مودار و کاهش جریان بزاق به بدبویی دهان کمک میکند. همچنین میتوان بوی دهان صبحگاهی ناشی از توقف حرکت گونه، زبان و لبها و نیز بر اثر کاهش جریان بزاق در طی شب اشاره کرد. به همین دلیل مسواک زدن قبل از خواب در کاهش بوی دهان صبحگاهی تاثیر زیادی دارد. پروتزهای ثابت و متحرک دندانپزشکی نیز درصورتیکه بهداشت دهان رعایت نشود سبب بدبویی دهان میشوند
بوی بد دهان ناشی از عوامل عمومی غیربیماریزا
دوران قاعدگی چون با افزایش میکروبهای بزاق و همچنین افزایش 300 درصدی ترکیبات سولفوردار همراه است، بوی بد دهان را به دنبال دارد.
در حاملگی، در یائسگی و بلوغ نیز به دلیل تغییرات هورمونی بوی بد دهان
وجود دارد. در گرسنگی به علت فساد شیره پانکرآس بوی بد دهان وجود دارد که حتی با مسواک زدن ازبین نمیرود. در افراد مسن بوی بد دهان به سبب تغییرات متابولیک و سایر علل نظیر کمآبی بدن، کاهش مقاومت به عفونت، کاهش اشتها و غیره است. در خستگی و ضعف که بدن نمیتواند محصولات فرعی زائد را با سرعتی بیش از سرعت تولید آنها دفع کند، امکان بوی بد دهان است. بوی بد دهان در خانمها بیشتر از آقایان وجود دارد
در مورد نقش تغذیه در ایجاد بوی بد دهان باید گفت که دهان ما بوی آن چیزی را که میخوریم میدهد. به همین دلیل آنهایی که برنامه غذایی با فرآوردههای گوشتی دارند، دهانشان بوهای مختلف زیادی نسبت به گیاهخواران میدهد. همچنین مشخص شده است که مصرف رژیم پرچربی منجر به ایجاد اسیدوز میشود و در هوای تنفسی بویی شبیه به آنچه در کمای دیابتی وجود دارد، بوجود میآید. بطور کلی غذاهایی که پروتئین زیاد و مواد قندی کمی دارند به علت ایجاد مواد سولفوردار باعث بدبوشدن دهان میشود. البته نقش غذاهای بوداری مثل سیر و پیاز کاملا معلوم است
بوی بد دهان ناشی از داروها
ایزوسورباید (Isordil) که محتوی هیدرات کلراید میباشد میتواند باعث بوی بد دهان شود آنتیهیستامینها، آمفتامینها، آرامبخشها، دیورتیکها، فنوتیازینها و داروهای شبه آتروپین باعث کاهش تولید بزاق و بنابراین کاهش شستشوی خودبخودی حفره دهان و در نتیجه ایجاد بوی بد دهان میشوند. فنوتیازینها سبب ایجاد زبان مودار میشوند
افراط در مصرف دخانیات، کهولت سن، یائسگی، بیماریهای عمومی با تب بالا، اضطراب، کمآبی بدن، مصرف بیرویه ادویهجات و عدم رعایت بهداشت دهان نیز از علل دیگر ایجاد بوی بد دهان هستند
درمان و پیشگیری
چون اغلب بوهای بد دهان به علت عوامل موضعی است، بنابراین حذف این عوامل و اصلاح ناهنجاریهای موجود در دهان اولین قدم درمان است. رعایت بهداشت دهان شامل مسواک زدن دندانها، لثه، زبان و استفاده از نخ دندان در کاهش بوی بد دهان با منشا دهانی بسیار موثر است. مسواک زدن دندانها و زبان ترکیبات سولفوردار را برای مدت یک ساعت به میزان 70 تا 85 درصد کاهش میدهد. باید توجه کرد که زبان یکی از جایگاههای اصلی میکروبها در دهان است و این به دلیل جمع شدن عوامل میکروبی در سطح پشتی زبان است و باید یک قسمت ضروری از بهداشت دهان معطوف به زبان شود.
در بیمارانی که به سبب خشکی دهان (به دنبال مصرف داروهایی که قبلا ذکر شد و یا بر اثر بیماری) بوی بد دهان دارند میتوانند از آدامسهای بدون شکر استفاده کنند
بطور کلی بوی بد دهان ناشی از عوامل موضعی بیماریزا زمانی ازبین میرود که بیماری درمان شود و بهداشت دهان رعایت گردد. استفاده از دهانشویهها اثر موقتی در کاهش بوی بد دهان دارد. در حقیقت کوشش برای حذف بوی بد دهان با استفاده از دهانشویهها علاوه بر اینکه موقتی است، حتی ممکن است بیماری عمومی را نیز از دید دندانپزشک مخفی نگه دارد بطور کلی پوشاندن بوی دهان با یک بوی معطر و قویتر مناسب نیست و درمان باید بیشتر معطوف درمان علت اصلی باشد.
بطور کلی جهت کاهش بوی دهان باید از سیگار کشیدن، نوشیدن نوشابههای بودار، خوردن غذاهای با ادویه زیاد، غذاهای گوشتی زیاد، غذاهای معطر شده با پیاز و سیر، افراط در مصرف مواد چربیدار مخصوصا کره و روغنهای مختلف اجتناب شود. در حالی که خوردن میوههای تازه و سبزیجات و بطور کلی رژیم غذایی غنی از فیبر ارجحیت دارد. همین طور نوشیدن آب زیاد در کاهش بوی بد دهان تاثیر بسزایی دارد
استئوآرتریت (بیماری دژنراتیو مفصل) تحلیل غضروف مفصلی و رشد خارهای استخوانی که باعث التهاب بافتهای اطراف میگردد. این عارضه ممکن است هر یک از مفاصل را درگیر سازد ولی شایعترین مفاصله درگیر عبارتند از مفاصل انگشتان دست، پا، زانو، ران و ستون فقرات. این عارضه معمولاً بزرگسالان بالای 45 سال را مبتلا میسازد.
خشکی و درد مفاصل از جمله کمردرد. تغییرات آبوهوا به خصوص سرما و رطوبت ممکن است درد ر افزایش دهند.
محدودیت حرکت و کاهش انعطافپذیری مفاصل مبتلا
نبود قرمزی، گرما یا تب همراه درگیری مفاصل (معمولاً(
تورم مفاصل درگیر (گاهی) به خصوص مفاصل انگشتان دست
صدای ترق و تروق یا صدای ساییده شدن با حرکت مفصل مبتلا )گاهی (
علت دقیق این اختلال ناشناخته است. به نظر میرسد نتیجه ترکیب یا تعامل عوامل مکانیکی، زیستشناختی، بیوشیمیایی، التهابی و ایمنی باشد.
چاقی
پرداختن به طور حرفهای به فعالیهایی که با فشار به مفاصل همراهند نظیر رقص، فوتبال، موسیقی یا قالی بافی
فشار بر مفاصل ناشی از فعالیت در زمان ابتلا به این بیماری و بالارفتن سن. تقریباً همه افراد بالای 50 سال به درجاتی از استئوآرتریت مبتلا هستند.
آسیب به آستر مفصل
حفظ وزن در حد مناسب برای قد و ساختار بدن
داشتن فعالیت در زمان ابتلا به این بیماری فیزیکی و در عین حال خودداری از فعالیت در زمان ابتلا به این بیماری هایی که منجر به آسیب مفاصل میگردند، به ویژه پس از سن 40 سالگی. به طور منظم به نرمشهای کششی یا یوگا بپردازید.
علایم معمولاً قابل تسکین است ولی تغییرات مفصلی دایمی هستند. درد ممکن است در آغاز خفیف باشد، ولی میتواند به قدری شدید گردد که فعالیت در زمان ابتلا به این بیماری های روزمره و خواب بیمار را دچار اختلال کند.
لنگیدن (گاهی(
تحلیل رفتن و ضعیف شدن عضلات اطراف مفصل مبتلا در اثر به کارگیری کمتر آنها به علت درد
پیشرفت بیماری (به دلیل ماهیت پیشرونده بیماری(
بررسیهای تشخیصی ممکن است شامل بررسی آزمایشگاهی مایع مفصل (برای ردکردن احتمال آرتریت التهابی) و رادیوگرافی مفاصل درگیر باشد.
- یک طرح درمانی جامع در بردارنده شناخت اختلال، توانبخشی، برنامهریزی برای فعالیت در زمان ابتلا به این بیماری های روزمره، و داروها میباشد.
- برای تخفیف درد، مفاصل دچار درد و سفتی را به مدت 20 دقیقه 3-2 بار در روز گرم کنید. برای گرم کردن مفصل از حوله داغ، وان آب داغ، لامپهای مادون قرمز، بالشتکهای گرمکننده برقی، یا پمادها یا محلولهای ایجادکننده گرمای عمقی استفاده کنید. شنا در یک استخر آب گرم یا حرکت در یک چشمه معدنی دارای جریان گردابی سودمند است.
- اگر استئوآرتریت گردن باعث درد در بازوها شده باشد از یک گردنبند نرم بیحرکت کننده گردن استفاده کنید. اگر این اقدام مؤثر نبود، یک وسیله کشش گردن برای استفاده در منزل خریداری کنید.
- عضلات اطراف مفاصل درگیر را ماساژ دهید. ماساژ خود مفاصل فایدهای ندارد.
- در مورد استئوآرتریت ستون فقرات، هنگام خواب به پشت بخوابید و از یک تشک سفت استفاده کنید یا یک تخته چند لایه به قطر 2 سانتیمتر بین تخت فنری و تشک خود قرار دهید. تشکهای مواج در این زمینه برای برخی افراد مفید است.
- از شرایطی که باعث لرزیدن میشود دوری کنید. از زیرپوش گرمکن استفاده کنید یا از فعالیت در زمان ابتلا به این بیماری در محیط باز خودداری کنید.
- نگاه مثبت خود به زندگی را حفظ کنید، اعتماد بهنفس خود را از دست ندهید. برای جلوگیری از تحلیل عضلات به فعالیت در زمان ابتلا به این بیماری های طبیعی خود ادامه دهید.
- طب سوزنی گاهی کمککننده است.
- جراحیهای توصیه شده برای استئوآرتریت شدید شامل آرتروپلاستی (تعویض مفصل) و آرترودز (بیحرکت کردن مفصل میباشد (
آسپیرین یا سایر داروهای ضدالتهابی، یا استامنیوفن جهت درد و ناراحتی
تزریق کورتون به داخل مفاصل دچار درد و سفتی. این اقدام ممکن است به طور موقت باعث درد و ناراحتی گردد.
سایر داروها نیز برحسب نیاز ممکن است تجویز شوند (نظیر شلکنندههای عضلانی، مسکنهای قویتر، داروهای ضدافسردگی و غیره(
فعالیت در زمان ابتلا به این بیماری
استراحت تنها در مرحله حاد بیماری که مفاصل خیلی دردناکند ضروری است. به محض بهبود علایم، فعالیت در زمان ابتلا به این بیماری های طبیعی خود را از سر بگیرد.
درمان فیزیکی برای توانبخشی عضلات و مفاصل (تنها برای موارد شدید(
ممکن است جلوگیری از حرکت زیاد مفصل لازم باشد (با استفاده از چوبهای زیربغل، عصا، واکر و زانوبند کشی(
رژیم برای کاهش وزن در موارد اضافه وزن
درچه شرایطی باید به پزشک مراجعه نمود؟
اگر شما یا یکی از اعضای خانواده تان دارای علایم درد یا سفتی مفصلی باشید.
اگر دچار علایم جدید و غیرقابل توجیه شده اید. داروهای تجویزی ممکن است با عوارض جانبی همراه باشد.