عوامل زمینه ساز مستعد کننده اعتیاد

 اعتیاد یک بیماری زیست شناختی، روانشناختی و اجتماعی است عوامل متعددی در اتیولوژی سوء مصرف و اعتیاد موثر هستند که در تعامل با یکدیگر منجر به شروع مصرف و سپس اعتیاد می شوند. عوامل موثر بر فرد، محیط فرد و کلیه علل و عوامل درهم بافته ای هستند که بر یکدیگر تاثیر می گذارند. درک کلیه علل و عوامل زمینه ای موجب می شود تا روند پیشگیری، شناسایی، درمان و پیگیری به طور هدفمند طرح ریزی شود.

بنابراین، آشنایی با عوامل زمینه ساز مستعد کننده در مقابل آن از دو جهت ضرورت دارد:

1- شناسایی افراد در معرض خطر اعتیاد و اقدامهای پیشگیرانه لازم برای آنان؛

2- انتخاب نوع درمان و اقدامهای خدماتی، حمایتی و مشاوره ای لازم برای معتادان.  

عوامل مخاطره آمیز

عوامل مخاطره آمیز مصرف مواد شامل عوامل فردی، عوامل بین فردی و محیطی و عوامل اجتماعی است.

عوامل مخاطره آمیز فردی

 □  دوره نوجوانی

 □  استعداد ارثی

 □  صفات شخصیتی:

   ●  صفات ضد اجتماعی

   ●  پرخاشگری

   ●  اعتماد به نفس پایین

 □  اختلالهای روانی:

   ● افسردگی اساسی

   ● فوبی

 □  نگرش مثبت به مواد

 □  موقعیتهای مخاطره آمیز:

   ● ترک تحصیل

   ● بی سرپرستی

 □  تاثیر مثبت مواد بر فرد

در اینجا به شرح هر یک از عوامل فوق می پردازیم:

دوره نوجوانی

 مخاطره آمیز ترین دوران زندگی از نظر شروع به مصرف مواد دوره نوجوانی است. نوجوانی دوره انتقال از کودکی به بزرگسالی و کسب هویت فردی و اجتماعی است. در این دوره، میل به استقلال و مخالفت با والدین به اوج می رسد و نوجوان برای اثبات بلوغ و فردیت خود ارزشهای خانواده را زیر سوال می برد و سعی در ایجاد و تحلیل ارزشهای جدید خود دارد. مجموعه این عوامل، علاوه بر حس کنجکاوی و نیاز به تحرک، تنوع و هیجان، فرد را مستعد مصرف مواد می نماید.

 ژنتیک

 شواهد مختلفی از استعداد ارثی اعتیاد به الکل و مواد وجود دارد. تاثیر مستقیم عوامل ژنتیکی عمدتاً از طریق اثرات فارماکوکینتیک و فارکودینامیک مواد در بدن می باشد که تعیین کننده تاثیر ماده بر فرد است. برخی از عوامل مخاطره آمیز دیگر نیز تحت نفوذ عوامل ژنتیکی هستند مانند برخی اختلالهای شخصیتی و روانی و عملکرد نامناسب تحصیلی ناشی از اختلالهای یادگیری.

 صفات شخصیتی

 عوامل مختلف شخصیتی با مصرف مواد ارتباط دارند. از این میان، برخی از صفات بیشتر پیش بینی کننده احتمال اعتیاد هستند و به طور کلی فردی را تصویر می کنند که با ارزشها یا ساختارهای اجتماعی مانند خانواده، مدرسه و مذهب پیوندی ندارد و یا از عهده انطباق، کنترل یا ابراز احساسهای دردناکی مثل احساس گناه، خشم و اضطراب بر نمی آید. این صفات عبارتند از: عدم پذیرش ارزشهای سنتی و رایج، مقاومت در مقابل منابع قدرت، نیاز شدید، احساس فقدان کنترل بر زندگی خود، اعتماد به نفس پایین، فقدان مهارت در برابر پیشنهادهای خلاف دیگران، فقدان مهارتهای اجتماعی و انطباقی. از آنجا که اولین مصرف مواد، معمولاً از محیطهای اجتماعی شروع می شود هر قدر فرد قدرت تصمیم گیری و مهارت ارتباطی بیشتری داشته باشد، بهتر می تواند در مقابل فشار همسالان مقاومت کند.

 اختلالهای روانی

در حدود 70 درصد موارد، همراه با اعتیاد اختلالهای دیگر روانپزشکی نیز وجود دارد. شایع ترین تشخیصها عبارتند از: افسردگی اساسی، اختلال شخصیت ضد اجتماعی، فوبی، دیس تایمی، اختلال وسواسی- جبری، اختلال پانیک، مانیا، اسکیزوفرنی.

 نگرش مثبت به مواد

 افرادی که نگرشها و باورهای مثبت و یا خنثی به مواد مخدر دارند، احتمال مصرف و اعتیادشان بیش از کسانی است که نگرشهای منفی دارند. این نگرشهای مثبت معمولاً عبارتند از: کسب بزرگی و تشخص، رفع دردهای جسمی و خستگی، کسب آرامش روانی، توانایی مصرف مواد بدون ابتلا به اعتیاد.

موقعیتهای مخاطره آمیز فردی

 بعضی از نوجوانان و جوانان در موقعیتها یا شرایطی قرار دارند که آنان را در معرض خطر مصرف مواد قرار می دهد. مهمترین این موقعیتها عبارتند از: در معرض خشونت قرار گرفتن در دوران کودکی و نوجوانی، ترک تحصیل، بی سرپرستی یا بی خانمانی، فرار از خانه، معلولیت جسمی، ابتلا به بیماریها یا دردهای مزمن. حوادثی مانند از دست دادن نزدیکان یا بلایای طبیعی ناگهانی نیز ممکن است منجر به واکنشهای حاد روانی شوند. در این حالت فرد برای کاهش درد و رنج و انطباق با آن از مواد استفاده می کند.

 تاثیر مواد بر فرد

این متغیر وقتی وارد عمل می شود که ماده حداقل یک بار مصرف شده باشد. چگونگی تاثیر یک ماده بر فرد، تابع خواص ذاتی ماده مصرفی و تعامل آن با فرد و موقعیت فرد مصرف کننده است. تاثیر مواد بر فرد مصرف کننده، به میزان قابل توجهی، به مشخصات او بستگی دارد. این مشخصات عبارتند از: شرایط جسمی فرد، انتظار فرد از مواد، تجربیات قبلی تاثیر مواد و مواد دیگری که هم زمان مصرف شده اند. مواد مختلف نیز تاثیرهای متفاوتی بر وضعیت فیزیولوژیک و روانی فرد دارند، مثلاً: هروئین و کوکائین سرخوشی شدید، الکل آرامش و نیکوتین مختصری هشیاری و آرامش ایجاد می کند.

عوامل مخاطره آمیز بین فردی و محیطی

 □  عوامل مربوط به خانواده:

   ● غفلت از فرزندان

   ● وجود الگوی نامناسب در خانواده

   ● خانواده آشفته

 □  عوامل مربوط به دوستان:

   ● دوستان مصرف کننده مواد

 □  عوامل مربوط به مدرسه:

   ● فقدان محدودیت

   ● فقدان حمایت

 □  عوامل مربوط به محل سکونت:

   ● شیوع خشونت و اعمال خلاف

عوامل مربوط به خانواده

 خانواده اولین مکان رشد شخصیت، باورها و الگوهای رفتاری فرد است. خانواده علاوه بر اینکه، محل حفظ و رشد افراد و کمک به حل استرس و پاتولوژی است، منبعی برای تنش، شکل و اختلال نیز می باشد. نا آگاهی والدین، ارتباط ضعیف والدین و کودک، فقدان انضباط در خانواده، خانواده متشنج یا آشفته و از هم گسیخته، احتمال ارتکاب به انواع بزهکاریها مانند سوء مصرف مواد را افزایش می دهد. همچنین والدینی که مصرف کننده مواد هستند باعث می شوند فرزندان با الگوبرداری از رفتار آنان مصرف مواد را یک رفتار بهنجار تلقی و رفتار مشابهی پیشه کنند.

تاثیر دوستان

تقریباً در 60 درصد موارد، اولین مصرف مواد به دنبال تعارف دوستان رخ می دهد. ارتباط و دوستی با همسالان مبتلا به سوء مصرف مواد، عامل مستعد کننده قوی برای ابتلای نوجوانان به اعتیاد است. مصرف کنندگان مواد، برای گرفتن تایید رفتار خود از دوستان، سعی می کنند آنان را وادار به همراهی با خود نمایند. گروه«همسالان» به خصوص، در شروع شروع مصرف سیگار و حشیش بسیار موثر هستند. بعضی از دوستیها، صرفاً حول محور مصرف مواد شکل می گیرد. نوجوانان به تعلق به یک گروه نیازمندند و اغلب پیوستن به گروههایی که مواد مصرف می کنند، بسیار آسان است. هر چند پیوند فرد با خانواده، مدرسه و اجتماعات سالم کمتر باشد، احتمال پیوند او با این قبیل گروهها بیشتر می شود.

عوامل مربوط به مدرسه

 از آنجا که مدرسه بعد از خانواده، مهم ترین نهاد آموزشی و تربیتی است، می تواند از راههایی زیر زمینه ساز مصرف مواد در نوجوانان باشد:
بی توجهی به مصرف مواد و فقدان محدودیت یا مقررات جدی منع مصرف در مدرسه، استرسهای شدید تحصیلی و محیطی، فقدان حمایت معلمان و مسئولان از نیازهای عاطفی و روانی به خصوص به هنگام بروز مشکلات و طرد شدن از طرف آنان.

عوامل مربوط به محل سکونت

 عوامل متعددی در محیط مسکونی می تواند موجب گرایش افراد به مصرف مواد شود: فقدان ارزشهای مذهبی و اخلاقی، شیوع خشونت و اعمال خلاف، وفور مشاغل کاذب، آشفتگی و ضعف همبستگی بین افراد محل و حاشیه نشینی از جمله این عوامل هستند.

عوامل مخاطره آمیز اجتماعی

 □  فقدان قوانین و مقررات جدی ضد مواد مخدر

 □  بازار مواد

 □  مصرف مواد به عنوان هنجار اجتماعی

 □  کمبود فعالیتهای جایگزین

 □  کمبود امکانات حمایتی، مشاوره ای و درمانی

 □  توسعه صنعتی، محرومیت اجتماعی- اقتصادی

مشخصات فردی و عوامل محیطی بخشی از علل اعتیاد هستند و بخش دیگر را بازارهای بین المللی مواد و عوامل اجتماعی- اقتصادی حاکم بر جامعه تشکیل می دهند. این عوامل عبارتند از:

 قوانین

 فقدان قوانین جدی منع تولید، خرید و فروش، حمل و مصرف مواد، موجب وفور و ارزانی آن می شود.

 بازار مواد

 میزان مصرف مواد، با قیمت آن نسبت معکوس دارد. هر چه قیمت مواد کاهش یابد، تعداد افرادی که بتوانند آن را تهیه کنند افزایش می یابد. همچنین سهل الوصول بودن مواد به تعداد مصرف کنندگان آن می افزاید.

مصرف مواد به عنوان هنجار اجتماعی

در جوامعی که مصرف مواد نه تنها ضد ارزش تلقی نمی شود، بلکه جزیی از آداب و سنن جامعه و یا نشان تمدن و تشخیص و وسیله احترام و پذیرایی است، مقاومتی برای مصرف مواد وجود ندارد و سوء مصرف و اعتیاد شیوع بیشتری دارد.

 کمبود امکانات فرهنگی، ورزشی، تفریحی

کمبود امکانات لازم برای ارضای نیازهای طبیعی روانی و اجتماعی نوجوانان و جوانان از قبیل کنجکاوی، تنوع طلبی، هیجان، ماجراجویی، مورد تایید و پذیرش قرار گرفتن و کسب موفقیت بین همسالان، موجب گرایش آنان به کسب لذت و تفنن از طریق مصرف مواد و عضویت در گروههای غیر سالم می شود.

عدم دسترسی به سیستمهای خدماتی، حمایتی، مشاوره ای و درمانی

 در زندگی افراد، موقعیتها و مشکلاتی پیش می آید که آنان را از جهات مختلف در معرض خطر قرار می دهد. فقدان امکانات لازم یا عدم دسترسی به خدماتی که در چنین مواقعی بتواند فرد را از نظر روانی، مالی، شعلی، بهداشتی، اجتماعی حمایت نماید، فرد را تنها و بی پناه، بدون وجود سطح مقاومت اجتماعی رها می کند.

توسعه صنعتی جامعه، مهاجرت، کمبود فرصتهای شغلی و محرومیت اقتصادی- اجتماعی

 توسعه صنعتی، جوامع را به سمت شهری شدن و مهاجرت از روستاها به شهرها سوق می دهد. مهاجرت باعث می شود تا فرد، برای اولین بار، با موانع جدیدی برخورد نماید. جدایی از خانواده، ارزشهای سنتی و ساختار حمایتی قبلی به تنهایی، به انزوا و ناامیدی فرد می انجامد. کم سوادی، فقدان مهارتهای شغلی، عدم دسترسی به مشاغل مناسب و به دنبال آن محدودیت در تامین نیازهای حیاتی و اساسی زندگی و تلاش برای بقا، فرد را به مشاغل کاذب یا خرید و فروش مواد می کشاند و یا برای انطباق با زندگی سخت روزمره و شیوه جدید زندگی به استفاده از شیوه های مصنوعی مانند مصرف مواد سوق می دهد

آ یا می دا نستید؟؟؟؟؟

آیا میدانستید بزرگترین عامل چربی خون کشیدن سگرت میباشد

آیا میدانستید که افزایش میزان فسفر در خون میتواند باعث جدا شدن کلسیم از استخوان ها شود که در نهایت باعث ضعیف شدن استخوانها و شکسته شدن آنها میشود

آیا میدانستید که یک بررسی نشان داده خانواده‌هایی که در آنها مصرف روزانه یک گیلاس شیر به صورت عادت درآمده است، فرزندانی شاداب و باهوش دارند

آیا میدانستید که عسل به کمک دیاستازهایش چربی‌های اطراف قلب را آب می‌کند به همین دلیل مصرف آن به سالخوردگان و بیماران قلبی توصیه می‌شود

آیا میدانستید انسان در روز بطور متوسط پانزده هزار بار پلک میزند

آیا میدانستید که آقایان در روز چهل تار مو و خانمها هفتاد تار مو از دست میدهند ، البته بیشتر آنها دوباره جایگزین میشوند

آیا میدانستید که 30 برابر جمعیتی که امروز بر سطح کره زمین زندگی میکنند ، در زیر خاک مدفون شده اند

آیا میدانستید تنها قسمت بدن که در آن خون جریان ندارد قرینه چشم است

آیا میدانستید که شبیه بودن دو اثر انگشت به یگدیگر ، یک به شصت و چهار میلیارد میباشد

مهربانی در گفتار موجب اعتماد میشود ، مهربانی در فکر محبت را عمیق میکند و مهربانی به صورت بخشش عشق می آفریند

آیا میدانستید که شیشه به ظاهر جامد بنظر میرسد ولی در واقع مایعی است که بسیار کند حرکت میکند

آیا میدانستید که در حدود یک سوم سرطانهایی که در نهایت منجر به مرگ میشوند با آنچه که میخوریم در ارتباط هستند

آیا میدانستید که فقط با از دست دادن یک در صد از آب بدن ، احساس تشنگی میکنیم

آیا میدانستید که ناخنهای دست چهار برابر ، سریعتر از ناخن های پا رشد میکنند

آیا میدانستی که دهان انسان روزانه یک لیتر بزاق (لعاب دهن) تولید میکند


آیا میدانستید که ما بطور متوسط روزانه پنج هزار کلمه صحبت میکنیم که هشتاد درصدش با خودمان هستد


آیا میدانستید که انگشت سبابه «نشان» از سایر انگشتان دست حساستر است

آیا میدانستید که در هر میلیمتر مکعب خون شما پنج ملیون رعیت به نام حجرات سرخ خون (RBC) وجود دارد

آیا میدانستید که درازترین گردن در جهان مربوط به زنی است که اندازه گردنش چهل سانتی متر میباشد

آیا میدانستید که نوعی ماهی وجود دارد که با کمک باله هایش به سطح آب می آید و یک و نیم دقیقه در هوا پرواز

آیا میدانستید که رشته هایی عصبی که در بدن شما وجود دارد به اندازه فاصله زمین تا ماه است

آیا میدانستید که در تمام وجود شما بیش از یک مشت گچ «کلسیم» وجود دارد

آیا میدانستید که درازترین ناخن دست دنیا مربوط به خانم لی رد موند از آمریکا است هر ناخن این خانم شش متر است

آیا میدانستید که در یک سانتی متر پوست شما دوازده متر عصب و چهار متر رگ و مویرگ وجود دارد

آیا میدانستید که اسید کربنیک بهترین کشنده میکرب است ولی نوعی میکرب درون این اسید زندگی میکند

آیا میدانستید که رشد کودک در بهار بیشتر است

آیا میدانستید که در یک قطره آب یک میلیارد اتم وجود دارد

آیا میدانستید که از بزاق یک نوع خفاش خون آشام داروی ساخته اند که جلوی سکته مغزی را میگیرد

آیا می دانستید که اولین عمل جراحی ثبت شده در تاریخ پزشکی درسال 1136 میلادی توسط جراح نظامی پادشاه انگلستان «ژرژ دوم» با موفقیت انجام شد

آیا میدانستید که پروتئین تخم مرغ از پروتئین گوشت و شیر بیشتر است

آیا میدانستید که کافئین قهوه میتواند در سیستم بدن شما به مدت شش تا دوازده ساعت باقی بماند

آیا میدانستید که سالانه 50 میلیون مورد ، سقط جنین در جهان انجام میگیرد

آیا میدانستید که صرف تخم مرغ برای تنظیم کلسترول و بهبود بیماری های قلبی بسیار مفید است

آیا میدانستید که محققان نوع بسیار کوچکی از باکتری را کشف کرده اند که در کلیه بعضی افراد زندگی میکند و در شکل دهی سنگها کلیه نقش مهمی دارد

آیا میدانستید که خوردن آب انگور خطر ابتلا به سنگ کلیه را در افرادی که استعداد آن را دارند را تا 44 درصد افـــــزایش میدهد

آیا میدانستید که تحقیقات نشان داده است که وجود مقداری یون کلسیم در نیمه چپ بدن علت قرار گرفتن قلب در این نیمه از بدن است
آیا میدانستید که خوردن یک عدد گریپ فروت در روز در کاهش وزن افراد چاق تاثیر بسزایی دارد و از بروز دیابت پیشگیری میکند


آیا میدانستید که گریه و خنده از یک قسمت مغز ناشی میشوند و هر دو در حد متعادل در سلامت انسان موثرند

آیا میدانستید دلیل تاثیر طب سوزنی این است که با فرو کردن سوزن در نقاطی دقیق و معین ، بر مغز و اعصاب تاثیر می گذارد و اعصاب به این طریق ماده ای ضد درد به نام اندورفین آزاد میکند که موجب کاهش درد میشود

آیا میدانستید که سیب بیشتر از یک فنجان قهوه میتواند صبحها خواب را از سر بپراند و انسان را آماده کار کند

آیا میدانستید سالانه 4 هزار نفر غیر سیگاری در اثر همنشینی با افراد سیگاری به سرطان ریه مبتلا شده و جان می سپارند

آیا میدانستید که پنجاه درصد از مردان و ده درصد از زنان جهان سیگاری هستند

آیا میدانستید بنا به تخمین سازمان جهانی بهداشت، مرگ و میر ناشی از سرطان در غرب آفریقا، آمریکای جنوبی، جزایر کارائیب و شمال شرقی آسیا در پانزده سال آینده به هفتاد و پنج درصد خواهد رسید

آیا میدانستید استعمال یک نخ سیگار، بیست بار ضربان قلب را بیشتر میکند و حتی بیست دقیقه پس از قطع سیگار، این ازدیاد ضربان ادامه می یابد در نتیجه قلب یک فرد سیگاری طی یک روز تقریبا" ده هزار بار بیشتر از افراد غیر سیگاری میزند (اگر یک بسته سیگار مصرف کند) و همین عوامل در بروز نارسایی و فرسودگی قلب دخالت عمده ای دارند

آیا میدانستید برای جلوگیری از پوکی استخوان و سالم نگه داشتن دندانها، کافیست که روزی دو لیوان شیر بخورید

آیا میدانستید که نسل انسان روز به روز باهوش تر میشود، مثلا یک انسان معمولی صد سال پیش ، در عصر امروز ما یک انسان عقب افتاده فرض میشود

آیا میدانستید ویتامین ب 6 باعث خوشحالی و سرحال بودن میشود، این نوع ویتامین را میتوانید برای مثال با خوردن ماهی و جگر و موز و فندق بدست بیاورید

آیا میدانستید که نیکوتین سبب افزایش قند خون افراد سیگاری میشود و در نتیجه در افرادی که بیماری دیابت دارند عاملی خطرناک است با توجه به اینکه نیکوتین و به ویژه منواکسیدکربن در بروز کوری در دیابتی ها سهیم هستند

آیا میدانستید که در هنگام خنده، ششها تحت فشار زیاد ، مقدار زیادی هوا با سرعت صد کیلومتر در ساعت به بیرون پرتاب میکنند

آیا میدانستید درجه حرارت در نوک سیگار «محل سوخت» 900 درجه سانتیگراد میباشد

آیا میدانستید اگر قصد دارید فشارخون خود را اندازه گیری کنید ، حداقل نیم ساعت قبل از اندازه گیری فشارخون ، از فعالیت های شدید ، خوردن غذای سنگین ، دارو ، نوشیدن قهوه و کشیدن سیگار خودداری کنید

آیا میدانستید که سرطان مری یکی از شایعترین سرطانهای دستگاه هضمی است د مصرف زیاد و طولانی مدت چای داغ ، الکل ، مواد سوزاننده و قلیایی ، سیگار کشیدن ، کمبود ویتامین آ و قرار گرفتن در معرض پرتوهای رادیواکتیو از عوامل خطرساز برای سرطان مری محسوب می شوند



آیا میدانستید که روغن زیتون سرشار از ویتامین «ای» است اما این ویتامین با سرخ کردن تخریب می شود از اینرو بهترین راه استفاده از روغن زیتون افزودن آن به غذا درانتهای مراحل پخت یا پس از آن است

آیا میدانستید که شیر گاو در بین دیگر پستانداران از نظر ترکیبی بیشتر به شیر انسان نزدیکتر است

آیا میدانستید که پوست سیب 5 برابر سیب ویتامین دارد

آیا میدانستید که دود تنباکو و سیگار حاوی بیش از چهار هزار نوع ماده شیمیایی است که شمار زیادی از آنها مواد محرک یا سمی و سرطان زا هستند

آیا میدانستید که کشیدن سیگار و اضافه وزن میتواند میزان اسپرم و قدرت باروری در مردان را کاهش دهد

آیا میدانستید که جنین در رحم مادر میتواند دچار سکسکه شود

آیا میدانستید که مغز انسان در موقع خواب فعالیتش بیش از موقعی هست که انسان به تلویزیون تماشا میکند

صحت در جامعه بشری حق است نه امتیاز

نوشته پوهنوال داکتر سید احمد

انسان حق دارد تا از ابتدایی تر ین حقوق مدنی و آزادی ها چون تحصیل،کار،سفر،صحت،محل بودوباش،اندیشه و ایجاد سازمانهای اجتماعی وسیاسی بر خوردار باشد،که این حقوق انسانی در اعلامیه جهانی حقوق بشربطور کامل تسجیل ودر رابطه به حق انسان غرض بر خورداری از نعمت صحت وخدمات صحی در منشور سازمان صحی جهان مصوب سال 1946چنین تصریح گردیده است:

"تمطع وبرخوردار شدن از معیارات عالی صحت حق اساسی انسان بوده که بدون هر نوع تبعیض وامتیاز در خدمت هر یک از افراد بشر(جامعه)قرار داده شود."برآوردن این مامول از جمله اساسی ترین وظایف دولت ها را تشکیل داده که بصورت کتلوی وانفرادی انرا تعمیم بخشد،در این رابطه ماده دیگر منشور سازمان صحی جهان چنین تصریح مینماید:

"حکومت ها در برابر صحت مردم خویش مسئول اندکه با اتخاذ تدابیر عمومی واختصاصی آنرا تأمین نمایند"واما در کشور عزیز ما افغانستان که یکی از اعضای سازمان صحی جهان وعضوسازمان ملل متحد میباشد وضع صحی مردم وبر خورداری از این حق از چه قرار است .از آنجاییکه افغانستان از جمله کشور ها ی کمترین انکشاف یا فته جهان محسوب میشودوطبق ارقام احصایوی سازمان ملل متحد در آمد سالانه مردم بین 150 تا170 دالر امریکایی بوده وضریب رشد نفوس 2% میباشد،حد وسط سن مردم کشور ما بین 40 تا45 سال تخمین گردیده است ،میزان وفیات اطفال در سال اول زنده گی120نفر در هر یک هزار طفل میباشددر حالیکه نورم سازمان صحی جهان برای کشور های در حال رشد50 نفر در هر یک هزار طفل تعین وتثبیت گردیده است،علاوتأ 25% اطفال کشور ما قبل از آنکه به سن پنج ساله گی برسندمیمیرند،همچنان درهریک هزار زن حامله 64 آن در زمان حمل تلف میگردد،بر اساس یک آمار منتشره از شبکه BBC در افغانستان روزانه 50زن در اثنای ولادت میمیرند. بر اساس تحقیقات سازمان صحی جهان وصندوق وجهی بین المللی طفل در افغانستان در دهه هشتاد میلادی 17% اطفال نوزاد بوزن پاهینتر از نورمال متولد میگردند واکثریت ولادت ها در منازل شخصی در شرایط غیر صحی وبوسیله اشخاص غیر مسلکی صورت میگیرد که این خود  موجب ارتقأ سطح وفیات در طفل ومادرمیگردد. امروزدرکشور های مختلفه جهان میزان مرگ ومیر طفل ومادر نشاندهنده سطح بر خورداری مردم از خدمات صحی وسطح کیفی زنده گی خانواده های آن کشور ها رامنعکس میسازدو ارقام بالا حکایت گر آنست که افغانستان در پاهینترین سطح عرضه خدمات صحی قرار داشته ومردم بیچارۀ آن در قرن بیست ویک ازکمترین وعادی ترین حقوق انسانی بر خوردار نیست .

 از عوامل عمده دیگرکه سبب شیوع امراض در جوامع بشری میشودعدم موجودیت آب آشامیدنی صحی است،در افغانستان بر اساس ارائه ارقام منتشره در پروگرام شبکه تلویزیونی BBCپنج فیصد مردم به آب آشامیدنی نه آنهم صددرصدصحی دسترسی دارند،همچنان عدم دسترسی به حفظ الصحه محیطی یا صحی ساختن محیط زیست(سیستم کانالیزاسیون،محلات محفوظ فضله جات وکثافات وانتقال بموقع آن ازمحلات زیست)،کمبود مواد غذایی ،بیسوادی کتلویی جامعه، ناآگاهی مردم از ابتدایی ترین معلومات درباره عوامل امراض وشیوه های ساده جلوگیری از وقوع وشیوع امراض،از  فکتور های دیگر ی است که کشورومردم مارا در پاهین ترین سطح برخورداری از خدمات صحی قرار داده وگراف مرگ ومیر شیوع امراض ساری رابه بلند ترین سطح آن ارتقأ داده است. درحالیکه در صورت توجه جامعه جهانی وحکومت افغانستان با ساده ترین تدابیر میتوان قسمت اعظم این نابسامانی ها وکمبودات رامرفوع ساخت. هکذا افغانستان از جمله انعده کشور های جهان است که بر علاوه کمبود پرسونل صحی از نظر تأسیسات عرضه خدمات صحی وتخنیک ووسایل تشخیص وتداوی،کمبود ادویه ونبودن ادویه مؤثر(بر اساس گزارش شبکۀ خبری B.B.C هم اکنوندر افغانستان در شفاخانه صدری ابن سینا از بقایای ادویه جات سال 1990 استفاده میگردد)،عدم موجودیت مراکز صحی اساسی وفرعی ،سازمانهای حمایه طفل ومادر ،عدم موجودیت مراکز در مانی واحیای مجدد معیوبین ومعلولین اعم ا زفزیکی وروانی،انستیتوت های تشخیص(لابراتوار)رادیولوژی وپتالوژی از فقیر ترین کشور های جهان محسوب میگردد.واز نقطه نظر بودجوی حکومت ها در افغانستان کمتر از شش فیصد کل بودجه کشور را درعرصه خدمات صحی تخصیص میدهند که این خودتأ ثیربسزایی درپاهین آوردن نورم بر خورداری مردم از خدمات صحی ومحروم ساختن انها ازحق مسلم شان یعنی صحت میگردد.

در جای دیگر ازمنشور سازمان صحی جهان چنین میخوانیم:"انکشاف نامتوارن ملل جهان در امور صحی خاصتأ کنترول امراض ساری  به مثابه یک خطر جدی جامه بشری را تهدید نموده که این خود ایجاب همکاری جامعه جهانی را مینماید."

یقینأ پیشرفت ساینس وتکنالوژی جهان ما را به یک دهکده تبدیل نموده که بروز یک ایپیدیمی در یک گوشه آن به سرعت به سایر اکناف آن منتشروسرایت مینماید که امروز کشور های پیشرفته جهان مخصوصأ کشور ها ی اروپایی در تحت جو عقل سلیم به این باور رسیده اند که جنگ ها وسیاست ها استیلا گرانه انها در کشور ها ی به اصطلاح خود شان جهان سوم نه تنها منافع ایشان را بر آورده نمیسازد بلکه این امر کشور ها وحکومات انها را مصروف جنگ ودفاع از حاکمیت ساخته خدمات صحی از نظربدور مانده وکنترول بر ایپیدیمی ها وامراض مزمن وکشنده تضعیف گردیده وبشریت راتهدید مینمایداوضاع بیش از دو دهه اخیر افغانستان ومثال کشور های افر یقایی بهترین نمونه های آن میباشد،این واقعیت در سال1977 در سی ومین اسامبله سازمان صحی جهان مورد بحث ومداقه قرار گرفته وچنین فیصله نامۀ صادر گردید:

"هدف اجتماعی تمام کشور های جهان ،اعضای سازمان صحی جهانی در یک همآهنگی صمیمانه ونزدیک با سایر ارگانهای زیربط بین المللی وسهمگیری فعال خود مردم در این امر نهفته است تا هر یک از مردمان کشور های جهان از آن سطح معیارات خدمات صحی بر خور دار گر دند که بصورت دینامیک وفعال بتواننددر پروسه رشد اقتصادی واجتماعی جوامع مر بوط خو یش سهیم گردند."

همچنان در این سند تأکید بعمل آمد که تا سال 2000 میلادی همه مردم جهان از آن سطح خدمات صحی بر خور دار گردندکه در فیصله نامه فوق الذکر تصریح گردیده است،غرض تحقق این فیصله نامه سازمان صحی جهان در سال 1978فیصله نامۀدیگری را به این متن به تصویب رسانید:

"دولت ها مکلفند که در قدم نخست پالیسی ملی عرضه خدمات صحی اساسی را مطابق رهنمود  آتی فومولبندی نمایند.

بخاطر تحقق ضابط های مراقبت های صحی اساسی لازم است تادر پلان های کاری مسئله عنعنات وفرهنگ شهروندان مد نظر بوده ودر تحقق این پلانها همه افراد جامعه در یک پلاتفرم صحی مشترک گردند ،بهای پرداخت خدمات صحی متناسب به استعدادوتوان مالی شهروندان تنظیم واین خدمات نه برای یک گروپ ویا قشر خاص بلکه برای تمام افراد جامعه آنهم نه مقطعی بلکه بصورت مستدام بدسترس شهروندان قرار داشته باشد."

بنأ در سرآغاز دهه هشتاد طبق استراتیژی فوق سازمان صحی جهان (صحت برای همه تا سال 2000)دربرابر حکومات ومسئولین امور صحی همه کشور های جهان مخصوصأ کشور های نادار وکمتر انکشاف یافته قرار داشت،که در همان آغاز دهه هشتاد وزارت صحت عامه جمهوری دمکراتیک افغانستان ازاین امر استقبال شایان نموده وگامهای عملی را در زمینه تحقق این شعار به منصۀ اجراگذاشت،باوصف مداخلات کشور های خارجی وجنگ اعلام نا شده که سراسر روند زنده گی عادی مردم وحکومت را مختل ساخته بود برای نخستین بار در تاریخ خدمات صحی در افغانستان تمام اطاق های اجرتی شفاخانه ها بصورت مجانی بدستر س نیاز مندان مریض قرار داده شد ،اعمار پولی کلینیک های شهر ی ومر کزی وپولیکلینیک های ساحویی و در تمام این پولیکلینیک ها چند بستر برای مریضان نسایی وولادی نیز در نظر گر فته شده بود ،ایجاد انستیتوت صحت دماغی واعمار پولیکلینیک آن،ایجاد مراکز تداوی معیوبین ومعلولین و همچنان یک مرکز تهیه پروتیزدر جوار شفاخانه وزیر اکبر خان ،اعماروتوسعۀ شفاخانه صحت طفل ایندرا گاندی این مرکز نه تنها مصروف معالجه وتداوی اطفال کشور بود بلکه بحیث یک مرکز آموزشی برای محصلین فاکولته طب پوهنتون کابل در رشته های مختلفه امراض اطفال نقش فعال در تر بیه کادر متخصص ومسلکی  ایفا نمود،غرض رفع کمبود پرسونل طبی درزمان کوتاه انستیتوت دولتی طب کابل(ابوعلی سینا)فاکولته طب،فاکولته طب اطفال،فاکولته طب دندان ایجاد گردیدوبمنظور تکمیل کادر طبی ولایات کشور پذیرش محصلین ولایات در انستیتوت طب کابل مشروط بر این گردید تا این محصلین بعد از ختم مؤفقانه وفراغت به ولایات خویش توظیف وبه کار گماشته شوند،هکذا چون در کشور مادر گذشته نورم تناسب داکتر طب وپرسونل پری مدیکل(همکاران تخنیکی وغیرتخنیکی طبی)رعایت نگر دیده بود بنأ وزارت صحت عامه بغرض تحقق سریع این نورم در چوکات تشکیلات خویش انستیتوت تعلیمات متوسط طبی را ایجاد واز این طریق به تربیه صد ها نرس ،معاون نرس ،معاون داکتر،لابرانت،تکنیشن وغیره مبادرت ورزید.غرض تشدید مبارزه علیه امراض ساری  به همکاری وزارت تعلیم وتر بیه وسازمان جوانان وهمکاری سازمانهای اختصاصی ملل متحد بریگاد های صحی جوانان ایجاد وبعد از فرا گیری کورس های قصیر المدت تربیوی مخصوصأدر باره کمکهای عاجل ووقایه امراض ،واکسیناسیون علیه امراض ساری به محلات اعزام شدند که این ابتکار وزارت صحت عامه جمهوری افغانستان بحیث یک نمونه عالی ازطرف سازمان منطقوی صحی جهان در سایر کشور های حوزۀ شرقی مدیترانه تعمیم گرید وسایر اقدامات مؤثر در عرصه کنترول ادویه وارداتی ،تولید ادویه با کیفیت وارزان در داخل کشورصورت پذیرفت که میتوانست بحیث یک آغاز مطمئن برای تحقق بموقع شعار سازمان صحی جهان درجلب توجه بیشتر سازمانهای بین المللی مؤثر واقع گردد در گردهم آیی سال 1992 پرسونل طبی مهاجرافغان در کشور آلمان محتر م داکتر فاطمی کفیل آنوقت وزارت صحت عامه  ووزیر فعلی وزارت صحت افغانستان(ترم صحت عامه بنیادأمظهرأ ساینسی وهنری وقایه امراض، تقویه صحت،تمدید حیات وزنده گی باکفایت بوده در حالیکه کلمه صحت به تنهایی عاری از آن میباشد) موعد اجرای این شعار را برای افغانستان از سال 2000 به سال 2005 تمدید نمودواین مسئله تا امروز گنگ ماند که چرا مسئولین تازه بدوران رسیده وزارت صحت عامه حکومت مجاهدین نخواستندپروژه های ایجاد شده رابه پایه اکمال برسانند؟و متعاقب آن تمام آنچه که با زحمات شباروزی وحاصل رنج وجانفشانی هزار ها پرسونل طبی کشور ما حاصل گر دیده بود که تا باشد صحت شهر وندان مابحیث حق خدشه نا پذیر آنهاتأمین گردد از جانب دشمنان صحت وسلامت مردم ما به غارت برده شد وتخریب گردیدوشهر وندان ما همانطوریکه از سایر حقوق مدنی وانسانی محروم گردانیده شدند از حق صحت  نیز محروم گردیدند .  

برخی امراض از مادر به فرزند منتقل می شود

این نقص جنیتیکی نه از پدر، بلکه از مادر به فرزند به ارث می رسد
براساس تحقیقات تازه میزان آسیب پذیری انسان در زمینه حمله قلبی، سکته مغزی، دیابت و چاقی مفرط ممکن است تا حدودی از مادر به فرزند به ارث برسد.
تحقیقات تازه که یافته های آن در نشریه "ساینس" چاپ شده است همچنین انواع از اختلالات مزمن مربوط به سالخوردگی، که یک چهارم جمعیت کشورهای صنعتی به آنها مبتلا هستند را ناشی از یک و فقط یک ایراد جنیتیکی می داند.

فشار خون بالا، کلسترول بالا و چاقی مفرط از جمله اختلالاتی در سیستم کیمیاوی بدن هستند که خطر از کار افتادگی گرده ها، حمله قلبی و سکته مغزی را افزایش می دهند.

به نظر می رسد این اختلالات به صورت یک مجموعه گریبانگیر فرد می شود، زیرا کسی که نسبت به یکی از این اختلالات آسیب پذیر باشد دست کم در مقابل یکی دیگر از آنها نیز آسیب پذیر است.

در امریکا، که در حدود یک چهارم جمعیت از مجموعه ای از این عوارض رنج می برند، آن را سندروم میتابولیزمی می خوانند.

هرچند این عوارض معمولا به اضافه وزن و زندکی کم تحرک نسبت داده می شود، اما افراد لاغر و فعال نیز ممکن است به آنها مبتلا شوند بنابرین عوامل دیگری نیز باید در آن نقش داشته باشد.

اکنون یک عامل احتمالی جنیتیکی برای این مجموعه از عوارض شناسایی شده است.

محقیقین با مطلعه یک خانواده بزرگ که به نوع نادری سندروم میتابولیزمی مبتلاست، دریافتند که این عارضه از مادر، نه پدر، به فرزندان منتقل می شود.

آنها اشاره می کنند که این عارضه ناشی ازجین های معیوبی است که نه در کروموزوم بلکه در ساختمان های حجروی موسوم به "مایتوهاندریا" وجود دارد.

اگر مایتوهاندریا، که منبع انرژی حجره شناخته می شود، معیوب باشد می تواند باعث ابتلای فرد به دیابت و سایر ناراحتی مربوط به افزایش سن شود.

مقدار توصیه شده روزانهء انرژی یک فرد

گروپ افراد		وزن بدن به کیلو گرام	ضرورت انرژی در روز
			کیلو کالوری	میلیون ژول
نوزادان	صفر – 6 ماه	3 – 6	118 kcal / kg / day
	7 – 12 ماه	6 – 10	108 kcal / kg / day
اطفال	1 – 3 سال	12.03	1240	5.1
	4 – 6 سال	18.87	1690	7.0
	7 – 9 سال	26.37	1950	8.1
جوانان	10 – 12 سال (مرد)	35.4	2190	9.1
	10 – 12 سال (زن)	31.5	1970	8.2
	13 – 15 سال (مرد)	47.8	2450	10.2
	13 – 15 سال (زن)	46.7	2060	8.6
	16 – 18 سال (مرد)	57.1	2640	11.0
	16 – 18 سال (زن)	49.9	2060	8.6
کاهلان مرد	( کار سبک)	60	2425	10.1
	(کار متوسط)	60	2875	12.0
	( کار سنگین)	60	3800	15.8
کاهلان زن	( کار سبک)	50	1875	7.8
	( کار متوسط)	50	2225	9.3
	( کار سنگین)	50	2925	12.2
	حاملگی ( در جریان حمل)	50	+300	+1.25
	شیر دادن ( شش ماه اول)	50	+550	+2.3
	شیر دادن ( شش ماه دوم)	50	+400	+1.68